Produkcja pianin i fortepianów w Gdańsku

Gdańsk, od zawsze stanowiący punkt sprzeczki Polaków z Niemcami, do 1945 zamieszkały przez różne narodowości (i to bez względu na to, pod czyją koronę podlegał), w dziedzinie budownictwa instrumentów muzycznych znalazł odzwierciedlenie ogólnej swojej sytuacji narodowościowej, czyli mieszankę Niemców i Polaków o różnym stopniu zniemczenia (asymilacji). 

Jednocześnie, choć fortepianowe dzieje Gdańska są dość stare, gdańska produkcja fortepianów czy pianin nigdy nie wybiła się na poziom ponadlokalny. Wynika to zarówno z tego, że praktycznie żadne z nazwisk nie istnieje w plejadzie firm fortepianowych “pierwszej ręki” niech nawet i samych tylko Niemiec z przełomu XIX-XX ww., jak i z tego, że obecnie zachowała się minimalna ilość instrumentów gdańskiej produkcji – co jest dobitnym świadectwem marginalności choćby w porównaniu z Wrocławiem, nie mówiąc już o Legnicy.

Powyższa teza będzie nie do obalenia nawet przy założeniu, że niniejszy artykuł stanowi zaledwie zalążek potrzebnych ustaleń i katalogów danych. Z całą pewnością, bazę materiałów archiwalnych można i należy rozbudowywać, jednak nie da się w sposób zasadniczy zmienić dzisiejszego stanu rynku wtórnego, gdzie gdańskie pianina i fortepiany stanowią zaledwie ułamek procentu.

Ponieważ lata działalności wielu gdańskich firm fortepianowych pozostają nieustalone, poniższą listę tworzę w kolejności alfabetycznej.

Awiszus
Arendt
Backofen
Bergmann
Brandner & Senta
Dorski
Elias
Hansa Pianofabrik
Heinrichdorff
Jochen
Lehwald
Lipczinsky
Machowski
Neumann
Richter
Schlegel
Siegel
Weykopf
Wiede
Wiszniewski (rodzina fabrykantów fortepianów)
Ziems

  • Rudolph Awiszus (1882 – po 1900). Być może, to ta sama firma, która działała w Świdnicy.
  • Christian Ephraim Arendt (ok. 1766 – 9.XI.1830; działalność w latach ok. 1800-1830). W jego zakładzie rozpoczynali swoją drogę zawodową bracia Wiszniewscy, i oni też wzięli za żony dwie córki Arendta.
  • M. Backofen, Danzig (Max Backofen) (wzmianki w latach 1919-1925) – gdański producent pianin i właściciel składu z instrumentami różnych fabrykantów. Ok. 1925 (śmierć Backofena?) jego wytwórnię przejął Gerhard Neumann. Pianina Backofena sporadycznie pojawiają się na rynku wtórnym.
  • Otto Bergmann (1913 – po 1925).
  • Brandner & Senta. Żadnych szczegółów działalności firmy ustalić się nie dało. Firma znana jest jedynie z kilku pianin, napotkanych na rynku wtórnym.
  • Ludwig Eduard Dorski (ok. 1850-1871) – prowadził wytwórnię fortepianów.
  • Moritz Elias (notowany w latach 1910-1942).
  • Hansa Pianofabrik (wzmianka w roku 1929) – bliżej nieznana “fabryka fortepianowa” w Gdańsku. Żadne jej instrumenty nie są dziś znane.
  • Otto Heinrichsdorff, Danzig (1889-1944). Firma organmistrzowska, produkująca również pianina i fisharmonie. Heinrichsdorff był uczniem Carla Schurichta i od 1890 prowadził jego zakład. W 1897 zbudował własną fabrykę w Oruni przy Neuerweg 15 (dziś – ul. Sandomierska); skład znajdował się przy Poggenpfuhl (Żabi Kruk). W roku 1914 wykupił zakład C. Weykopfa; w 1920 – M. Lipczinskiego. Heinrichsdorff zmarł w roku 1941, lecz jego firma prawdopodobnie jako jedyna w Gdańsku działała do końca II wojny światowej; w każdym razie, nie została zniszczona. Po wojnie jej mienie przejęły Zjednoczone Zakłady Przemysłu Muzycznego. Jej pianina są najczęściej spotykanymi dzisiaj gdańskimi instrumentami.
  • W. Jochen, Danzig. Żadne szczegóły działalności wytwórni nie są znane. Jedno z pianin tego producenta przewijało się na aukcjach.
  • C. Lehwald (wzmianka w roku 1929).
  • Max Lipczinsky (również Lipczinski, Lipczyński) (1890-1920/39).
  • Jacob Machowski lub Makowski (ok. 1787-94), budowniczy fortepianów i instrumentów lutniczych. Budował “fortepiany mahoniowe modelu angielskiego”, “Clavecin Royal” oraz skrzypce, dość nisko oceniane. Notowany przy ul. Ogarnej.
  • Gerhard Neumann (wzmianka w roku 1925) – następca Maxa Backofena; przejął jego wytwórnię.
  • Gerhard Richter, Danzig (prawdopodobnie lata 1920-te).
  • C. G. Schlegel – Ohra bei Danzig (Gdańsk-Orunia). Notowany w roku 1893.
  • Hugo Siegel, Danzig (lata 1870-90-te? Notowany w latach 1886-93).
  • C. Weykopf, Danzig (Carl Herman Weykopf; “C. Weykopf Pianoforte-Fabrik Danzig”; 1850-1914). Firma wyprodukowała łącznie ponad 5750 pianin. Pierwotnie zakład prowadził Carl Herman Weykopf; później – do 1899 – jego syn Louis Weykopf, a po jego śmierci – wdowa Anna. Zakład mieścił się pierwotnie przy Podwalu Staromiejskim, od 1870 – przy ul. Piwnej (Jopengasse). W roku 1914 zakład został wykupiony przez Heinrichsdorffa. Pianina Weykopfa są sporadycznie dziś spotykane.
  • G. Wiede, Danzig (lata 1860-te – 1890-te). Notowany po raz ostatni w roku 1893. Znane jest jedno z wczesnych pianin Wiedego, które mogło powstać w latach 1860-ych; stąd ustalona dolna granica okresu działalności.
  • Wiszniewscy – rodzina gdańskich i bydgoskich fabrykantów; trzy niezależne wytwórnie.
  • J. Ziems (lata 1860-te). Twórca zarówno pianin, jak i fortepianów. Znany jest jeden jego fortepian z ok. 1870 i kilka pianin, prawdopodobnie późniejszych.

Zapytania z wyszukiwarki, prowadzące na tę stronę:

  • Pianoforte Danzig (10)
  • heinrichsdorff pianino (7)
  • fisharmonia naprawa (7)
  • pianino hugo siegel (6)
  • pianino heinrichsdorff (6)
  • pianino hugo siegel danzig (6)
  • hugo siegel pianoforte fabrikant danzig (5)
  • weykopf danzig (5)
  • pianino danzing (5)
  • gdańskie pianina weinkompf (4)
  • pianino c weykopf danzig (4)
  • Poznan harmonium (4)
  • c weykopf danzig (4)
  • danzig fabryka pianin (4)
  • bergmann neumann pianino (3)
  • otto heinrichsdorff danzig (3)
  • pianino seiler cztery medale (3)
  • pianino gdansk (3)
  • w jochen danzig (3)
  • pianino weykopf (2)
  • pianino hugo siegel 12309 (2)
  • HUGO SIEGEL DANZIG (2)
  • pianino piano fabrik c weykopf danzing (2)
  • pianino HEINRICHSDORF (2)
  • ile jesy warte pianino c weykopf danzig (2)
  • pianofabrik danzig (2)
  • klavierfabrik weykopf danzig (2)
  • pianino max lipczyński sprzedam (2)
  • piyano Brandner& senta (2)
  • pianino firmy danzing (2)
  • weykopf pianina (2)
  • weykopf dancig pianina (2)
  • cena pianina krzyzowego heindrihsdorff (2)
  • fabryka fortepianów na oruni (2)
  • ars organi danzig orgel (2)
  • fortepian woroniecki kupię (2)
  • gdańsk fisharmonia (2)
  • g wiede pianino (2)
  • pochodzenie rodziny schlegel (1)
  • pianofabrik świdnica (1)
  • rudolf awiszus pianofortefo (1)
  • producenci pianin gdańsk (1)
  • wycena pianin gdańsk (1)
  • pianino lipczyński cena (1)
  • пианино otto danzig (1)
  • w jochen danzig pianino (1)
  • pianino otto heinrichsdorff (1)
  • renowacja pianin w gdansku (1)
  • stroiciel pianin hieronim chojnacki (1)
  • seiler fortepian historia (1)
  • pianofabrik ohra (1)
  • pianino weykopf danzig (1)
  • pianino weykopt (1)
  • pianio C meoritz (1)
  • schlegel rodzina pochodzenia niemieckiego (1)
  • seigl pianino (1)
  • pianina siegel danzig (1)
  • heinrichsdorf pianino (1)
  • gdanscy producenci pianin (1)
  • g wiede danzig pianino (1)
  • g weykopf danzig (1)
  • fortepian weykopf danzig 19 w (1)
  • fisharmonia kotykiewicz ceny (1)
  • fabryka instrumentów muzycznych gdańsk (1)
  • fabryka fortepianow w gdansku (1)
  • denzig fortepian (1)
  • cena pianina krzyzowego heindrihsdorf (1)
  • c weykopf danzing (1)
  • brandner senta piano (1)
  • brandner & senta piano (1)
  • heinrichsdorf pianino danzig (1)
  • hugo hiegel danzig pianiono (1)
  • pianino gdańskie (1)
  • pianino danzig cena (1)
  • pianino c weykopf danzing (1)
  • ars christian gdańsk (1)
  • otto heinrichsdorff (1)
  • lutnik gdańsk pianina (1)
  • kupno pianina w piotrkowie (1)
  • Kolekcja instrumentów fisharmonia Poznań (1)
  • klavier o heinrichsdorff danzig (1)
  • klavier c weykopf danzig (1)
  • hugo siegel danzig piano (1)
  • hugo siegel danzig 1875 (1)
  • hugo siegel (1)
  • backofen pianino (1)

  1. Pingback: Max Lipczinsky, fabrykant pianin w Gdańsku | Ars Polonica

  2. Pingback: Wiszniewscy, rodzina gdańskich fabrykantów fortepianów | Ars Polonica

  3. Pingback: Produkcja fortepianów i pianin w Bydgoszczy | Ars Polonica

  4. Tak się składa, że jestem współautorem publikacji na w/w temat:
    ” Budowniczowie instrumentów muzycznych w dawnym Gdańsku w świetle badań archiwalnych”, ( współautor dr. Hieronimem Chojnackim). Artykuł został wydany przez Wydawnictwo Akademii Muzycznej w Gdańsku. w:” Muzyka w Gdańsku wczoraj i dziś 2 Międzynarodowe Seminarium w Gdańsku w 1992 roku ”
    Natomiast o wytwórni pianin i fortepianów Max Lipczinsky powstała praca magisterska Agnieszki Ryżej ( wydział historyczny UG).
    Po za tym w zeszytach naukowych UG oraz Akademii Muzycznej w Gdańsku są artykuły prof. Beniamina Vogla o rodzinie Wiszniewskich oraz artykuł Janusza Michalaka o gdańskich XVIII wiecznych budowniczych instrumentów klawiszowych.
    O rodzinie Lipczynskich można przeczytać również w książce Davida Binghama pt.” Albert Lipczinski. Malarz niepokorny” ( był bratem Maxa)

  5. Pingback: Niemieckie budownictwo fortepianowe na Ziemiach Odzyskanych i Uzyskanych w 1945 roku | Ars Polonica

  6. Pingback: Produkcja pianin i fortepianów w Polsce | Ars Polonica

  7. Posiadam zabytkowe pianino, w nazwie jest kikla wyrazów , jeden z nich to pisane kaligrafią słowo DANZIG . Chciałbym się dowiedziec czegoś więcej o tym pięknym instrumencie a także go odrestaurować.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *