Wasze pytania: historia fortepianu

Pytania z internetu, cz. 1. Historia instrumentów klawiszowych.

Jeżeli interesuje Was kwestia konserwacji i obsługi pianina lub fortepianu, zapraszam do cz. 2 pytań – Jak dbać o pianino. Jeżeli myślicie nad kupnem lub sprzedażą fortepianu bądź pianina – czytajcie cz. 3 – Jak sprzedać pianino. Pozostałe Wasze pytania zgromadziłem w części 4 – Pytania ogólne. O polskich pianinach i fortepianach można przeczytać w specjalnie utworzonym dziale – cz. 5 Polskie pianina i fortepiany. W specjalną rubrykę wyodrębniłem polecane i niepolecane marki pianin i fortepianów.

Breslau produkcja fortepianów / Producenci instrumentów Breslau / Fortepian Wrocław produkcja przed wojną
Budowa fortepianu
Czym różni się fortepian od pianina?
Czym się różnią pianina z dwoma pedałami?
Dating Erard pianos / Erard piano serial numbers / Erard London serial numbers
Datowanie fisharmonii
Eduard Seiler stara czy nowa numeracja?
Erard piano serial number
Fabryka pianin w przedwojennym Wrocławiu / Fabryki fortepianów w Breslau
Fortepian wymiary
Fortepiany z XIX w.
Historia fortepianu
Jak liczyć rok produkcji fortepianu?
Jak ocenić wiek pianina po numerze? / Jak ustalić wiek pianina? / Jak określić datę produkcji pianina?
Jak powstało pianino? / Kiedy powstało pianino? / Kiedy i jak powstało pianino? / Kiedy powstały pierwsze pianina? / Pianino historia
Na jakich instrumentach grał Mozart?
Nagranie utworu w stroju mezotonicznym
Najmniejszy fortepian akustyczny
Nazwy pianin przedwojennych niemieckich
Nierównomierne temperacje
Nieznana muzyka organowa
Pianina zabytkowe pionowy układ strun / Pianino – układ strun pionowy
Pianino sprzed I wojny z górnym tłumikiem
Pianino tradycyjne: jaki mechanizm jest dobry?
Pianino z 1800 roku
Pianino z Legnicy przedwojenne
Pierwsze romantyczne restauracje zabytków w latach około 1820-1840
Rok produkcji pianina Betting
Skąd wzięła się nazwa fortepian?
Stare polskie instrumenty
Steinway oznaczenia roku produkcji
Strój średniotonowy / Strój mezotoniczny
Temperacja stroju
Wymiary fortepianu
Zabytkowe instrumenty
Zabytkowe pianina Wrocław

Producenci instrumentów Breslau / Fortepian Wrocław produkcja przed wojną

Budowa fortepianu

Czym różni się fortepian od pianina?

Układem strun (fortepian – poziomy, pianino – pionowy), mechanizmem, jakością brzmienia, ceną.

Czym się różnią pianina z dwoma pedałami?

Od pianina o trzech pedałach różnią się one brakiem moderatora – listwy filcowej, która, wchodząc między młotki a struny, powoduje bardzo mocne ściszenie dźwięku pianina. Uwaga: to dobry sposób na ćwiczenia przy wrażliwych sąsiadach, ale absolutnie nie nadaje się na ćwiczenie odpowiedzialne, gdzie musi być kontrola nad powstającym dźwiękiem; moderator bowiem dźwięk mocno zniekształca. Czasem w dwupedałowych pianinach moderator jednak istnieje – załącza się wówczas nie za pomocą środkowego pedału, lecz za pomocą specjalnej gałki obok klawiatury. Pianina jednopedałowe różnią się od dwupedałowych tym, że brakuje w nich pedału przysuwającego młotki do strun, co również daje cichszy dźwięk. Należy jednak zaznaczyć, że tzw. lewy pedał w pianinie zazwyczaj nie jest do niczego potrzebny: żadne cele artystyczne nie wymagają jego stosowania (inaczej, niż w fortepianie).

Dating Erard pianos / Erard piano serial numbers / Erard London serial numbers

Datowanie fisharmonii

… jest zwykle bardzo utrudnione, a to ze względu na fakt, iż żadna firma niegdyś je produkująca obecnie nie istnieje. Co za tym idzie, bieżącej dokumentacji, dostępnej choćby na stronie internetowej, nikt nie prowadzi. Lecz nawet z zamkniętymi oczyma można powiedzieć, że, jeżeli fisharmonia jest bogato zdobiona (secesja), pochodzi z okresu 1880-1925; bardziej “akademicko” – z lat 1925-39, zaś jeżeli pozbawiona jest ozdób i wygląda niby “nowocześnie” – to z okresu 1945-65. Nie wiem, czy bardziej szczegółowe dochodzenie w przypadku tak niewielkich “widełek” wiekowych ma sens…

Eduard Seiler stara czy nowa numeracja?

Eduard Seiler miał tylko jedną numerację od początku produkcji fortepianów (1849) aż do upadku firmy (2007), a być może również i po przejęciu firmy Seiler przez Samicka.

Erard piano serial number

Fabryka pianin w przedwojennym Wrocławiu / Fabryki fortepianów w Breslau

Fortepian wymiary

Fortepiany z XIX w.

Historia fortepianu

Jak liczyć rok produkcji fortepianu?

Nie da się roku “liczyć”, można spróbować go ustalić na podstawie numeru seryjnego, nazwy producenta, wyglądu i innych cech. Służę co do tego wsparciem merytorycznym – proszę się zwracać.

Jak ocenić wiek pianina po numerze? / Jak ustalić wiek pianina? / Jak określić datę produkcji pianina?

Są pewne publikacje numerów seryjnych, gdzie można zdobyć pewną wiedzę. Czasem coś można znaleźć w internecie, choć trzeba umieć odróżniać kłamstwo od prawdy. Niektóre zagraniczne strony internetowe proponują odpłatną usługę datowania instrumentów wg ich numerów seryjnych – u nas usługa ta kosztuje najtaniej, bo zaledwie 5 złotych od instrumentu. Jeżeli producent naszego instrumentu istnieje nadal, na jego stronie można znaleźć wykaz numerów seryjnych wraz z okresem produkcji, choć tak jest nie zawsze, a poza tym, większość znanych marek jest obecnie w rękach Chińczyków i Koreańczyków, a więc wcale się nie odnoszą do pierwowzorów historycznych. Zatem w celach określenia wieku Państwa instrumentu proszę się zwracać mailem.

Jak powstało pianino? / Kiedy powstało pianino? / Kiedy i jak powstało pianino? / Kiedy powstały pierwsze pianina? / Pianino historia

Pianino powstało w wyniku poszukiwań jak największej oszczędności miejsca. W tym celu zwrócono się do historycznych poprzedników pianina: historycznego klawicyterium (clavicterium), budowanych w latach 1780-1840 fortepianu-“żyrafy”, fortepianu-harfy, fortepianu-liry, fortepianu piramidalnego, oraz znanego od 1811 roku w Anglii “cottage piano”. Wszystkie wymienione tu instrumenty łączyła wspólna cecha: miały nie poziomy, lecz pionowy układ strun. Z tego też względu ciężko jest oszacować, w którym roku powstało pianino w sensie dzisiejszym. Za rok produkcji pierwszego współczesnego pianina uznaje się rok 1826, kiedy pianino wyprodukował znany i ceniony mistrz Jean-Henri Pape. Jednak popularnym pianino stało się dopiero po 1840 roku, stopniowo zajmując miejsce fortepianu stołowego. Wiązało się to również z większym upowszechnieniem i demokratyzacją sztuki, która z pałaców mecenasów rozprzestrzeniła się do domów mieszczaństwa.

Na jakich instrumentach grał Mozart?

Zaczynał Mozart na klawesynie, lecz w drugiej połowie życia od klawesynu wolał fortepian, który wówczas jednak znacznie bardziej przypominał brzmieniem klawesyn, niż fortepian współczesny. Dodatkowo Wolfgang grał na skrzypcach i na organach (z tym że z pewnością nie opanował całej techniki gry na organach, więc jego kunszt organowy absolutnie nie może być porównywany do np. bachowskiego).

Nagranie utworu w stroju mezotonicznym

Na jednej z moich stron jest muzyka organowa, którą kiedyś nagrywałem we Włoszech na organach w czystym stroju mezotonicznym. Zachęcam zatem do posłuchania. Trzeba tylko wziąć pod uwagę, że nagrana jest tylko ta muzyka, która została skomponowana z myślą o stroju średniotonowym. Jeżeli chcemy posłuchać, “jak w stroju mezotonicznym brzmi Fis-dur”, z podanych linków się o tym nie dowiemy.

Najmniejszy fortepian akustyczny

(znany mi) mierzy 133 cm długości. Jest to bardzo daleko idący kompromis, gdyż większość basowych strun została w nim przymusowo skrócona, a więc brzmi jedynie “nominalnie”, bez niezbędnej w fortepianie głębi. Również dno rezonansowe takiego fortepianu ma zbyt małe wymiary, by prawidłowo kształtować charakter dźwięku. Jedyną zaletą tak krótkiego fortepianu jest mechanizm fortepianowy. Ale jak na czymś tak upośledzonym pracować nad barwą dźwięku?

Nazwy pianin przedwojennych niemieckich

Oj. Tych nazw (nazwisk) było tyle, że można wziąć dzisiejszą książkę telefoniczną Berlina i – po odrzuceniu wszystkich tureckich, pakistańskich, arabskich i innych marsjańskich nazwisk – być pewnym, że pod każdym z pozostałych nazwisk ktoś kiedyś produkował pianina lub fortepiany. No a wśród najbardziej znanych – to Bechstein, Blüthner, Rönisch, Seiler, Irmler, Zimmermann, Förster, Steingraeber, Thürmer i wiele, wiele innych.

Nierównomierne temperacje

Nieznana muzyka organowa

Pianina zabytkowe pionowy układ strun / Pianino – układ strun pionowy

Pionowy (równoległy) układ strun – to układ przestarzały, zarzucony w produkcji pianin w latach 1870-80-ych. Prostostrunowe pianina nie mają odpowiednio długich strun basowych i tenorowych, które przez to brzmią mniej korzystnie. Jednocześnie w takim pianinie nie ma pełnej ramy metalowej, a jedynie listwa zaczepowa, co sprawia, że jego konstrukcja jest mniej trwała. Nie ma też optymalizacji naciągu strun, jak to ma miejsce we współczesnej konstrukcji, gdzie długie struny “rozrzucono” w różnych kierunkach pianina, co optymalizuje napięcie wewnętrzne.

Pianino sprzed I wojny z górnym tłumikiem

“Górny tłumik” w zasadzie dyskwalifikuje pianino, gdyż jest to przestarzałe, niestosowane obecnie rozwiązanie techniczne. Mechanizm górnotłumikowy z wiekiem się luzuje i nie jest w stanie skutecznie tłumić strun po opuszczeniu klawisza, co jest praktycznie nie do regulacji. Taki mechanizm, nawet w pełni jeszcze sprawny, sprawia duże trudności w strojeniu pianina, tak więc stroiciel potrzebuje na nie znacznie więcej (nawet 2x) czasu i może zażądać wyższej zapłaty za nastrojenie takiego pianina. Z drugiej strony, jest to zabytkowe rozwiązanie konstrukcyjne, warte dzisiaj uwagi, zatem takiego pianina absolutnie nie należy wyrzucać, oddawać na złom itd. Takowy system (zwany też z niemiecka “Oberdämpfer”) bywa też określany jako ” strój wiedeński”, co nie jest prawdą. Możemy stosować określenie “pianino wiedeńskie” – inaczej niż w przypadku fortepianów – tylko i wyłącznie na instrumenty powstałe w Wiedniu, a nie na pianina o jakichś elementach konstrukcji czy o jakiejś nietypowej wysokości stroju (co też niestety ma miejsce).

Pianino tradycyjne: jaki mechanizm jest dobry?

Dobry jest mechanizm dolnotłumikowy, z widocznymi młotkami i dostępem do strun. To tyle, jeżeli chodzi o typ mechanizmu. Natomiast muszę też wspomnieć o różnych producentach mechanik pianinowych. Często było tak, że producenci pianin nie produkowali 100% jego zawartości, lecz zamawiali mechanikę – najbardziej skomplikowany element konstrukcji – u znanego, sprawdzonego producenta. Ów producent zawsze umieszczał na mechanizmie swoje logo, z czego fabrykant pianina zawsze był dumny, gdyż dodawało to jego instrumentowi dodatkowego splendoru (i ceny). Do czołowych światowych producentów samych tylko mechanik pianinowych i fortepianowych należeli Langer (z Lubina, przedwojennego rzecz jasna), Renner, Isermann, Schwander. Zatem, mając w środku pianina dumne logo lub widoczne wygrawerowane nazwisko jednego z powyższych producentów mechaniki, możemy być pewni, że posiadamy mechanizm najlepszej światowej jakości. Oczywiście, pod warunkiem, iż nie był on regulowany po raz ostatni na macierzystej fabryce, w chwili powstania…

Pianino z 1800 roku

To nonsens. W roku 1800 pianina jeszcze nie istniały. Jak pisałem wyżej, o pierwszym pianinie możemy mówić dopiero w 1826 roku.

Pianino z Legnicy przedwojenne

Pierwsze romantyczne restauracje zabytków w latach około 1820-1840

Bardzo ciekawe zagadnienie, o którym sam bym chciał dowiedzieć się więcej. W dziedzinie muzyki uważa się, że pierwsze “romantyczne” zainteresowanie zabytkami muzycznymi w Polsce wiąże się z artykułem Franciszka Stevicha o organach w Kazimierzu Dolnym, opublikowanym w roku 1860 w “Ruchu Muzycznym”. Stevich przytomnie postulował o zachowanie nie tylko widocznej obudowy zabytkowych organów, ale i o rekonstrukcję w stanie pierwotnym ich struktury wewnętrznej. Dzięki temu słynne organy nie zostały zmodyfikowane, “zmodernizowane” i “uszczęśliwione” na inne ówczesne sposoby. Znane też są pieczołowite rekonstrukcje starodawnych fortepianów w polskich zakładach fortepianowych końca XIX w. – tak np. firma “Kerntopf i Syn” w 1898 roku konserwowała fortepian Niecielskiego z początku XIX wieku, który w swoim czasie należał do Moniuszki.

Rok produkcji pianina Betting

Skąd wzięła się nazwa fortepian?

Nazwa fortepianu składa się z dwóch części: forte (z włoskiego – “głośno”) oraz piano (z włoskiego – “cicho”). Te słowa znajdowały się w nazwie pierwszego powstałego na świecie fortepianu (z roku 1709 lub 1711): “Gravicembalo col piano e forte”, co oznacza “klawesyn z możliwością grania cicho i głośno”, jak nazwał swój instrument włoski mistrz Bartolomeo Cristofori. W późniejszym okresie z całej nazwy pozostały tylko te dwa słowa, które w różnych językach występują w takiej lub innej kolejności (najpierw w postaci “Forte-Piano” lub “Piano-Forte”, później fortepiano lub pianoforte).

Stare polskie instrumenty

Steinway oznaczenia roku produkcji

Żeby ustalić rok produkcji fortepianu Steinway lub innej firmy, proszę zapoznać się z tą stroną.

Strój średniotonowy / Strój mezotoniczny

Temperacja stroju

Co-nieco o temperacji jest tutaj, trochę więcej – tutaj.

Wymiary fortepianu

Zabytkowe instrumenty

Zabytkowe pianina Wrocław

Zapytania z wyszukiwarki, prowadzące na tę stronę:

  • fortepian o pionowym układzie strun (39)
  • jak sprawdzić wiek pianina (21)
  • fortepian wymiary (19)
  • przestarzale klawesyn (18)
  • klawesyn przestarzale (18)
  • historia fortepianu (16)
  • jak określić wiek pianina (14)
  • reguluje naciąg strun w fortepianie (13)
  • numeracja strun w fortepianie (10)
  • fortepian o pionowym ukladzie strun (10)
  • nazwy pianin (8)
  • Jak ocenić wiek pianina (6)
  • erard piano (6)
  • skąd pochodzi fortepian (5)
  • fortepian wykaz numerow seryjnych (5)
  • widełki do strojenia pianin (5)
  • na jakich instrumentach grał mozart (5)
  • fortepian z pionowym układem strun (5)
  • fortepian pionowy (4)
  • pianino moderator (4)
  • jak określić wiek pianina po numerze seryjnym (4)
  • ile wazy pianino czajkowski (4)
  • zie ook bluthner irmler pl (3)
  • pianina erard numer i rok produkcji (3)
  • breslau fortepian (3)
  • producenci fortepianów od 1800 roku (3)
  • historia pianina (3)
  • fortepiano czy (3)
  • ile waży rama w pianinie? (3)
  • mechanizm erarda fortepian (3)
  • fortepian kerntopf gdzie jest numer seryjny (3)
  • nazwy fortepianów (3)
  • pytania związane z fortepianem (2)
  • fortepian erard (2)
  • pianino skad nazwa (2)
  • pianino schwander jakość dzwięku (2)
  • numer seryjny jak ustalic rok produkcji pianino (2)
  • pianino z dwoma pedałami od którego roku (2)
  • pianino z górnym tłumikiem (2)
  • skąd nazwa pianino fortepian (2)
  • nazwy pianin niemieckich (2)
  • produkcja pianin w przedwojennym wroclawiu (2)
  • określenie wieku pianina (2)
  • pianino marki forte (2)
  • pianino breslau rok produkci (2)
  • mechanizm gornotlumikowy pianina (2)
  • historia dortepianu (2)
  • fortepian od jakich słów pochodzi jego nazwa (2)
  • wyjasnij slowo fortepian i pianino (2)
  • cechy wspólnie pianina i fortepianu (2)
  • zabytkowy fortepian dolny slask (2)
  • sprzedam pianino breslau wrocław (2)
  • wspólna cecha instrumentów klawiszowych (1)
  • pianino moderator z boku (1)
  • pianino nazwy (1)
  • w ktorym roku powstal fortepian i pianino (1)
  • uklad strun w fortepianie (1)
  • słowo fortepian z jakiego wieku pochodzi (1)
  • stary fortepian erard (1)
  • pianino wiedeńskie nazwy (1)
  • stare pianina niemieckie spis nazw (1)
  • pianino breslau budowa (1)
  • wszystkie nazwy starych pianin niemieckich (1)
  • pianino kerntopf wycena (1)
  • pianina Erarda (1)
  • pianina niemieckie stare nazwy (1)
  • pianina wrocław historia (1)
  • pianino - układ strun pionowy (1)
  • z czego jest mechanizm w przedwojennym pianinie (1)
  • wymiana filców w pianinie seiler (1)
  • pianino 1800 rok (1)
  • Znaczenie nazwiska Thürmer (1)
  • znana nazwa fortepianu (1)
  • pianina langer historia (1)
  • pianino wysoko tlumikowe breslau dla skrzypkow (1)
  • producent fortepianów pokorny informacje (1)
  • seiler fortepian historian historia (1)
  • przedwojenna wytwórnia instrumentów muzycznych wrocław (1)
  • seidl sohn pianino co myslisz (1)
  • różne rodzaje starodawnych pianin (1)
  • rodzaj fortepianu o pionowym ukladzie strun (1)
  • przestazale o klawesynie (1)
  • Pytania do fortepianuu (1)
  • regulacja moderatora pianino (1)
  • pytania o fortepian (1)
  • pytania z dziedziny o fortepianie (1)
  • skad nazwa fortepian (1)
  • skąd nazwa pianina (1)
  • pianino z 1800 roku (1)
  • spis przedwojennych niemieckich wytworni pianin (1)
  • skąd pochodzi słowo piano (1)
  • piano skad to slowo (1)
  • skad pochodzi piano (1)
  • pianofort a fortepian roznice (1)
  • pianoforte fortepian różnice (1)
  • pionowy układ strun w paininie (1)
  • skąd pochodzi nazwa fortepian i dlaczego ? (1)
  • poprzednicy fortepianu (1)
  • poprzednicy fortepianu i pianina (1)
  • regulacja fortepianu erarda (1)
  • akotdeony białoruś (1)
  • fortepian erarda struny (1)
  • fortepian historyczny budowa (1)
  • fortepian kerntopf wymiary (1)
  • fortepian rekonstrukcja erarda z 18 (1)
  • fortepian skad pochodzi jego nazwa (1)
  • fortepian stołowy piano (1)
  • fortepian uklad strun (1)
  • fortepian wymiary konstrukcyjne (1)
  • fortepian żyrafa (1)
  • fortepiany 1800 (1)
  • fortepiany z 1800 roku jaka cena (1)
  • gdzie powstaly pierwsze pianina (1)
  • historia budowy fortepianów (1)
  • historia fortepianu publikacje -historia katedry (1)
  • historia fortepianu wiem (1)
  • fortepian erarda (1)
  • fortepian c bechstein zabytek (1)
  • ars polonica Kerntopf i Syn (1)
  • bluthner ile waży (1)
  • budowa fortepianu układ strun (1)
  • budowa pianina układ strun (1)
  • budowa struny fortepianowej (1)
  • ciekawostki związane z fortepianem (1)
  • Co znaczy fortepian historyczny? (1)
  • czym różni się fortepian od pianina (1)
  • dawne nazwy fortepiana (1)
  • Dawne nazwy pianin (1)
  • dom fortepian kiedy powstal (1)
  • domenico zipoli dziewięć fugett na fortepian nuty (1)
  • erard fortepiany historia (1)
  • fabryka erard (1)
  • fortepian - budowa i historia instrumentu (1)
  • historia pewnego pianina (1)
  • ile moze byc warte pianino z 1800 roku (1)
  • ile waży harfa (1)
  • miejsce oznaczenie numeru fortepianu (1)
  • nazey pianin (1)
  • nazwa fortepian (1)
  • nazwa fortepian skad (1)
  • abryka pianin niemiecka we wroclawiu (1)
  • nazwy fortepianowy (1)
  • nazwy nazwy części fortepianu (1)
  • NAZWY NIEMIECKICH FORTEPIANÓW (1)
  • nazwy niemieckich fortepiany (1)
  • nazwy startychpianin (1)
  • nazwy starych instrumentow klawiszowych (1)
  • nogi od starego fortepianu (1)
  • numer seryjny kerntopf (1)
  • numeracja klawesynu (1)
  • OD CZEGO JEST NAZWA FORTEPIAN (1)
  • mechanizm gorno pianino (1)
  • mechanizm fortepianowy (1)
  • ile waży harfa fortepianu (1)
  • informacje i ciekawostki o pianinie (1)
  • inna/nazwa widelek do strojenia pianin (1)
  • instrumenty klawiszowe historia (1)
  • jak liczymy długość fortepianu (1)
  • jak odnalezc przedwojenny fortepian steinway warszawa? (1)
  • jak oszacować wiek pianina (1)
  • jak po niemiecku nazywa sie stroiciel pianina (1)
  • jak powstal fortepian (1)
  • JAK ROZPOZNAĆ WIEK INSTRUMENTU (1)
  • jaką długość ma struna c w fortepianie (1)
  • jakie są wymiary najmniejszego pianina (1)
  • jk się mierzy długość fortepianu (1)
  • kiedy powstał fortepian (1)
  • kiedy powstał pierwszy fortepian i budowa (1)
  • od jakich słów pochodzi nazwa fortepian (1)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *